Η λογοτεχνία δεν έχει σύνορα!

H Λογοτεχνία κρίνεται απ’ το περιεχόμενο της
και όχι απ’ την καταγωγή του συγγραφέα!

Με αφορμή την αντίδραση δυο κομμάτων και μιας νεοναζιστικής οργάνωσης στη βουλή, όσον αφορά στη διδασκαλία λογοτεχνικών κειμένων Τουρκοκυπρίων στα μαθήματα Νέων Ελληνικών και Ιστορίας, το Skala Times, που αγαπά ιδιαίτερα τα βιβλία και τη λογοτεχνία, υπενθυμίζει μερικά ονόματα αξιόλογων συγγραφέων με καταγωγή την Τουρκία. Για όσους δεν γνωρίζουν να πούμε ότι αρκετοί Τούρκοι συγγραφείς, ανάμεσα τους και γυναίκες, έχουν αναγκαστεί να ζουν εξόριστοι, εκτός Τουρκίας, λόγω των έργων τους.
Οι νεοναζιστές στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο έκαιγαν βιβλία, αν κάποιοι σήμερα στην Κύπρο επιθυμούν να επαναφέρουν αυτές τις μεθόδους δεν θα τα καταφέρουν!
Η λογοτεχνία κρίνεται απ’ το περιεχόμενο της και μόνο! Όχι απ’ την καταγωγή του συγγραφέα! Κινήσεις σαν αυτές των δυο κυπριακών κομμάτων και της νεοναζιστικής οργάνωσης στη βουλή, είναι ντροπή για κάθε νοήμον και προοδευτικό άνθρωπο!

Skala Times

«Η σύγχρονη τουρκική λογοτεχνία είναι μια λογοτεχνία πλούσια, ποικιλόμορφη, σε πλήρη άνθηση. Εχουμε μια ποίηση, κατά τη γνώμη μου ενδιαφέρουσα, που δεν είναι γνωστή στη Δύση εξαιτίας μεταφραστικών προβλημάτων. Εχουμε ποιητές, όπως ο Ναζίμ Χικμέτ βέβαια, ο οποίος είχε μια πολυκύμαντη ζωή και έγινε γνωστός περισσότερο γιατί ήταν ένας ποιητής του κομμουνιστικού κόμματος, αλλά δεν είναι αυτός ο μόνος μεγάλος τούρκος ποιητής, υπάρχουν και άλλοι. Εκτός από αυτή την πλούσια ποιητική παραγωγή, εκείνο που είναι ενδιαφέρον στη σύγχρονη τουρκική λογοτεχνία είναι ότι υπάρχουν σημαντικές γυναίκες συγγραφείς. Είχα δημοσιεύσει πριν από λίγα χρόνια στη Γαλλία, υπό την αιγίδα της Ουνέσκο, μια ανθολογία γυναικών συγγραφέων της Τουρκίας ­ 16 συγγραφείς. Το γεγονός ότι οι γυναίκες γράφουν σε ένα κράτος λαϊκό, σε μια μουσουλμανική χώρα που όμως μένει ακόμη λαϊκή ­ αναρωτιέμαι βέβαια ως πότε ­, μου φαίνεται σημαντικό. Εχουμε συγγραφείς γυναίκες, δεν είπα φεμινίστριες, αλλά γυναίκες, που είναι κατά τη γνώμη μου αντιπροσωπευτικές της σύγχρονης τουρκικής λογοτεχνίας ­ όπως η Φεριντέ Τσιτσέκογλου που εκδόθηκε στα ελληνικά από τον Καστανιώτη. Σήμερα στην Τουρκία η λογοτεχνία ανθεί, παρά τις περιόδους καταστολής που ανέφερα και πριν, γιατί είναι έντονη η απαίτηση του αναγνωστικού κοινού να ανακαλύψει νέους συγγραφείς»
– Συγγραφέας Νεντίμ Γκιουρσέλ

OΓΙΑ ΜΠΑΙΝΤΑΡ
Η Ογιά Μπαϊντάρ γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1940. Το πρώτο της μυθιστόρημα το έγραψε όταν ήταν μαθήτρια και είχε τίτλο “Ο Θεός ξέχασε τα παιδιά”. Επικρίθηκε για το περιεχόμενο του από την διεύθυνση του παρθεναγωγείου. Το 1964 αποφοίτησε από το τμήμα Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Μετά από ένα χρόνο η εντεταλμένη επιτροπή των καθηγητών απορρίπτει τη διδακτορική της διατριβή με θέμα τη γέννηση της εργατικής τάξης στην Τουρκία, με αποτέλεσμα οι φοιτητές να κάνουν κατάληψη (είναι η πρώτη κατάληψη Πανεπιστημίου εκείνα τα χρόνια) διαμαρτυρόμενοι για το γεγονός. Το 1971, μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, συλλαμβάνεται και αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη θέση της. Το 1980, με το δεύτερο στρατιωτικό πραξικόπημα, εγκαταλείπει τη χώρα και μέχρι το 1992 ζούσε εξόριστη στην Ανατολική Γερμανία. Το 1991 κυκλοφόρησε μια συλλογή διηγημάτων της με τίτλο “Έχε γεια, Αλιόσα” (βραβείο Σάιτ Φάικ) και το 1993 το μυθιστόρημα “Επιστολές μιας γάτας” (βραβείο μυθιστορήματος Γιουνούς Ναντί). Όταν επέστρεψε στη Τουρκία, διηύθυνε την έκδοση της “Τουρκικής Συνδικαλιστικής Εγκυκλοπαίδειας”. Στη συνέχεια έγραψε τα μυθιστορήματα “Επιστροφή στο τίποτα” (1998) και “Απόμειναν μόνο οι καυτές τους στάχτες” (2000) το οποίο κέρδισε και το βραβείο μυθιστορήματος Ορχάν Κεμάλ.

NAZIM XIKMET
Ο Ναζίμ Χικμέτ  γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1902και πέθανε στις 3 Ιανουαρίου 1963. Ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός, τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας. Πέθανε στην Μόσχα από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 61 ετών. Αν και τα πρώτα του ποιήματα γράφτηκαν με παραδοσιακό μέτρο, ο Χικμέτ σταδιακά απομακρύνθηκε από τα πλαίσια του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας και άρχισε να αναζητεί νέα μορφή για τα ποιήματά του. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων διαμονής του στη Σοβιετική Ένωση (1922-1925), η αναζήτηση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της. Προτίμησε τον ελεύθερο στίχο, ο οποίος ταίριαζε και με την πλούσια φωνολογία της τουρκικής γλώσσας. Επηρεάστηκε κυρίως από το Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από το γνωστό Τούρκο συνθέτη Ζουλφού Λιβανελί, ενώ αρκετά μελοποιήθηκαν και από το συνθέτη Μάνο Λοΐζο και τον Θάνο Μικρούτσικο. Με υπουργικό διάταγμα ο ποιητής ανέκτησε, , την τουρκική υπηκοότητα που του αφαιρέθηκε το 1951 εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων. Το αυτοβιογραφικό του έργο Οι ρομαντικοί μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Κώστα Κοτζιά (“Θεμέλιο”)

ΝΕΝΤΙΜ ΓΚΙΟΥΡΣΕΛ
Ο Νεντίμ Γκιουρσέλ γεννήθηκε το 1951 στην Tουρκία. Έχει γράψει είκοσι έργα, δημοσιευμένα στην Tουρκία και σε άλλες χώρες. Έργα του έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορήσει και στα ελληνικά (εκδόσεις Καστανιώτη). Eίναι εγκατεστημένος στο Παρίσι, όπου εργάζεται στο C.N.R.S. και διδάσκει στη Σχολή Aνατολικών Γλωσσών. Tο έργο του “H πρώτη γυναίκα” βραβεύθηκε το 1986 με το βραβείο Iπεκτσί. Πολλά από τα έργα του έχουν διασκευασθεί για το θέατρο. Γράφει στα τουρκικά και τα γαλλικά. Σε συνέντευξη του ο Νεντίμ είχε απαντήσει όταν ο δημοσιογράφος τον ρώτησε αν θα επέστρεφε ποτέ στην Τουρκία:
«Οχι. Η Κωνσταντινούπολη, για την οποία έχω πολλές φορές μιλήσει στα βιβλία μου, είναι τώρα μια πόλη όπου πηγαίνω, αλλά δεν επιστρέφω. Οσο περνά ο χρόνος τόσο περισσότερο αισθάνομαι αποκομμένος από τις ρίζες μου. Ενα από τα θέματα που επανέρχονται στα βιβλία μου είναι το θέμα της μοναχικής περιπλάνησης. Γι’ αυτό είμαι τόσο ευαίσθητος δέκτης της ελληνικής λογοτεχνίας, όπως την έχω γνωρίσει τουλάχιστον, κυρίως μέσω ποιητών όπως ο Σεφέρης, λόγου χάριν, που έχει μιλήσει πολύ για την αναχώρηση, για το ταξίδι. Το ίδιο το αρχέτυπο της ιδέας της περιπλάνησης είναι ο Οδυσσέας. Ταξιδεύω πολύ, έχοντας αφήσει την Τουρκία, κατοικώ στο Παρίσι, αλλά έχω την εντύπωση ότι δεν βρίσκομαι πουθενά. Η μόνη πατρίδα μου είναι η τουρκική γλώσσα».

ΦΑΤΜΑ ΑΛΙΓΙΕ ΤΟΠΟΥΖ
Η Φατμά Αλιγιέ Τοπούζ  γεννήθηκε το 1862 και πέθανε το 1936, είναι γνωστή ως Φατμά Αλιγιέ ή Φατμά Αλιγιέ Χανίμ, ήταν Τουρκάλα μυθιστοριογράφος, αρθρογράφος, δατριβογράφος, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και ανθρωπιστής. Εάν και η Τουρκάλα συγγραφέας Ζαφέρ Χανίμ είχε εκδόσει νωρίτερα, το 1877 ένα μυθιστόρημα,και επειδή αυτό παρέμεινε το μοναδικό που εξέδωσε, η Φατμά Αλιγιέ Χανίμ με τα πέντε μυθιστορήματά της, πιστώνεται από τους λογοτεχνικούς κύκλους ως η πρώτη γυναίκα μυθιστοριογράφος στην Τουρκική λογοτεχνία και στον Ισλαμικό κόσμο. Έκανε το ντεμπούτο της στη λογοτεχνία το 1889 με τη μετάφραση του μυθιστορήματος του Τζορτζ Ονέ “Volonté” από τα γαλλικά στα τουρκικά υπό τον τίτλο “Μεράμ” με άδεια του συζύγου της, δέκα χρόνια μετά τον γάμο τους. Το βιβλίο εκδόθηκε υπό το ψευδώνυμο “Bir Hanim” (Μπιρ Χανίμ – “Μια Κυρία”).Ο διάσημος συγγραφέρας Αχμέτ Μιτζάντ Εφέντι εντυπωσιάστηκε τόσο από την ίδια, που την αποκάλεσε κόρη του επί τιμή στην Εφημερίδα Tercüman-ı Hakikat (Ο ερμηνευτής της Αλήθειας). Μετά την πρώτη της μετάφραση, χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο ” Mütercime-i Meram” ( Η γυναίκα μεταφράστρια του Volonté) στις επόμενες μεταφράσεις της…
Το 1894, συνέγραψε το μυθιστόρημα ” Hayal ve Hakikat” (“Όνειρο και Αλήθεια”) μαζί με τον Αχμέτ Μιτχάτ Εφέντι. Αυτή έγραψε τα εδάφια για την ηρωίδα, ενώ ο Αχμέτ Μιτχάτ έγραψε τα εδάφια για τον ανδρικό χαρακτήρα. Το έργο υπεγράφηκε ως “Bir Kadın ve Ahmet Mithat” (Μια Γυναίκα και ο Αχμέτ Μιτχάτ). Μετά από αυτό το μυθιστόρημα, οι δύο συγγραφείς αντάλλαξαν γράμματα για πολύ καιρό μεταξύ τους, τα οποία αργότερα δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Tercüman-ı Hakikat.
Η Φατμά Αλιγιέ δημοσίευσε το πρώτο της μυθοστόρημα Muzaharat (“Χρήσιμες Πληροφορίες”) το 1892 με το αληθινό όνομά της, στο οποίο προσπάθησε να ανασκευάσει την πεποίθηση ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να ξεχάσει την πρώτη της αγάπη. Ήταν το πρώτο μυθιστόρημα σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, το οποίο συνέγραψε γυναίκα. Το βιβλίο επανεκδόθηκε το 1908.
Το δεύτερό της μυθιστόρημα Udi  (“H Παίκτρια Λαούτου”), εκδόθηκε το 1899, απεικονίζει μια γυναίκα, παίκτρια λαούτου, την οποία η Φατμά Αλιγιέ συνάντησε στο Χαλέπι. Σε αυτό το μυθιστόρημα, περιγράφει σε απλή γλώσσα την ιστορία ζωής της Μπεντιά, η οποία έκανε έναν δυστυχισμένο γάμο.Ο διάσημος μυθιστοριογράφος Ρεσάτ Νουρί Γκιουντέκιν αναφέρεται στο Udi ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα, που του προσέλκυσαν το ενδιαφέρον στη λογοτεχνία.
Τα άλλα μυθιστορήματά της είναι το Raf’et (1898), to Enin (1910) και το Levaih-i Hayat (“Σκηνές από τη Ζωή”). Στα έργα της υπερθεμάτισε τον γάμο, την αρμονία μεταξύ των συζύγων, την αγάπη και τη φροντίδα και τη σημασία του έρωτα σε αντιπαραβολή με το προξενιό. Επιπλέον, ανήγαγε το άτομο ως κεντρικό θέμα, δημιουργώντας ανεξάρτητες ηρωίδες οι οποίες στηρίζονταν στις δυνάμεις τους, και εργάζονται και κερδίζουν τα δικά τους χρήματα, χωρίς την ανάγκη κάποιου άντρα.
Το 1893, το κύρος της αυξήθηκε έπειτα από τη δημοσίευση του βιβλίου του Αχμέτ Μιτχάτ In 1893, Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neşeti¨(“Η Γέννηση μιας Οθωμανής Γυναίκας Συγγραφέα”), το οποίο αποτελούταν από τα γράμματα της Φατμά Αλιγιέ. Σε αυτά τα γράμματα, εκφράζει τον αδιάκοπο ενθουσιασμό της για τη μάθηση.
Η πραγματεία της Nisvan-ı İslâm μεταφράστηκε στα Γαλλικά υπό τον τίτλο Les femmes muselmannes, καθώς επίσης και στα Αραβικά, και το μυθιστόρημα Udi στα Γαλλικά. Μία κριτική για την ιδια, που δημοσιεύτηκε σε μια γαλλική εφημερίδα, σχετικά με ένα βιβλίο με τίτλο ” Women of East and West” (“Γυναίκες της Ανατολής και της Δύσης”) από τον Γάλλο Émile Julliard, προσέλκυσε μεγάλη προσοχή στο Παρίσι. Αναγνωρισμένη και σε διεθνές επίπεδο, η δουλειά της εκτέθηκε στη βιβλιοθήκη της Παγκόσμιας Κολομβιανής Έκθεσης του 1893 στο Σικάγο των ΗΠΑ  και  περιλήφθηκε στον καταλόγο της Βιβλιοθήκης των Γυναικών. Παρά την αναγνωρισιμότητά της μέχρι τη Δεύτερη Συνταγματική Περίοδο, πέρασε στη ληθη με το πέρασμα του χρόνου.
Το 1914, εξέδωσε το βιβλίο Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı (” Ο Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά και η εποχή του”) για να αμυνθεί τον πατέρα της ενάντια σε πολιτικές επιθέσεις. Στο έργο αυτό, είχε ως στόχο να παρουσιάσει την πολιτική σκηνή μετά τη Δεύτερη Συνταγματική Περίοδο.Η διαμάχη του, ωστόσο, με την επίσημη ιστορική διατριβή, είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του βιβλίου από τη βιβλιογραφία.
Ήταν Ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών
Πέρα από το λογοτεχνικό της έργο, έγραψε για δεκατρία χρόνια μεταξύ 1895 και 1908 στήλες στο περιοδικό Hanımlara Mahsus Gazete (“Η Εφημερίδα των Γυναικών”) σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών, χωρίς να παραμερίσει τις συντηρητικές της απόψεις. Η αδερφή της Εμινέ Σεμιγιέ Ονάσια (1864-1944), μία από τις πρώτες Τουρκάλες φεμινίστριες,ήταν επίσης ανάμεσα στις γυναίκες της διανόησης η οποία ανήκε και στο εκδοτικό προσωπικό του περιοδικού που εκδιδόταν δύο φορές την εβδομάδα.
Στο βιβλίο Nisvan-ı İslam (“Γυναίκες του Ισλάμ”), που εκδόθηκε το 1896, η Φατμά Αλιγιέ εξήγησε την κατάσταση των μουσουλμάνων γυναικών στον δυτικό κόσμο. Όπως αναφέρεται στις στήλες της στο περιοδικό, στο βιβλίο αυτό αμύνθηκε τις συντηρητικές παραδόσεις ενάντια στους σύγχρονους χαρακτήρες που δημιούργησε τα μυθιστορήματά της.
Η Φατμά Αλιγιέ αφιερώθηκε επίσης στη φιλανθρωπία. Μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο, ίδρυσε το 1897 έναν φιλανθρωπικό οργανισμό, τον “Nisvan-ı Osmaniye İmdat Cemiyeti” (“Οργανισμό Οθωμανών Γυναικών για Βοήθεια”) με στόχο την υποστήριξη σε οικογένειες στρατιωτών. Ήταν ένας από τους πρώτους οργανισμούς γυναικών στη χώρα. Για τις ανθρωπιστικές της προσπάθειες, της απονεμήθηκε το Τάγμα Φιλανθρωπίας (Şefkat Nişanı) από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίντ ΙΙ το 1899.
Η Φατμά Αλιγιέ έγινε επίσης η πρώτη γυναίκα μέλος του “Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti” (Οθωμανικό Ερυθρό Σταυρό). Επιπλέον, εργάστηκε για τη “Müdafaa-i Milliye Osmanlı Kadınlar Heyeti” (Επιτροπή Οθωμανών Γυναικών για την Εθνική Άμυνα), η οποία ιδρύθηκε μετά τον Ιταλο-Τουρκικό Πόλεμο και τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1910.