Article follows in English
Επετειακό
Απόστολος Βαρνάβας
Ο Πολιούχος Άγιος και Ιδρυτής της Εκκλησίας της Κύπρου
Ένα μικρό αφιέρωμα του Καθηγητή
Ζαννέτου Τοφαλλή
(Κυπριακή Παροικία Λονδίνου)
Οι τρεις τελευταίοι μοναχοί και αδελφοί
Βαρνάβας, Χαρίτωνας και Χρύσανθος
Κάθε χρόνο, στις 11 Ιουνίου, η Κυπριακή Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του ιδρυτή και πολιούχου της, του Αποστόλου Βαρνάβα. Το μοναστήρι του Αγίου βρίσκεται κοντά στην Αμμόχωστο, ανάμεσα στα χωριά Έγκωμη, Άγιος Σέργιος, Λιμνιά και Στύλλοι, περίπου μισό μίλι από την ιστορική Σαλαμίνα και την προϊστορική Αλάσια. Εδώ και 51 χρόνια το ιστορικό αυτό μοναστήρι βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή και λειτουργεί τα τελευταία χρόνια ως μουσείο εικόνων. Το επισκέπτονται πολλοί, δικοί μας και ξένοι.
Τα τελευταία χρόνια οι κατοχικές αρχές «επιτρέπουν» στους Κυπρίους να λειτουργήσουν το μοναστήρι τον εσπερινό και την ημέρα του Αγίου. Η Μέρα του Αποστόλου Βαρνάβα καθιερώθηκε ως Ημέρα της Κύπρου, ημέρα θύμησης για τη σκλαβωμένη, την προδομένη πατρίδα που μας καλεί να σηκώσουμε τον ήλιο της Ελευθερίας πάνω από τους Κυπριακούς ουρανούς.
Αυτό το σύντομο σημείωμα για το “γείτονά” μου, τον Απόστολο Βαρνάβα, ας θεωρηθεί ένας μικρός φόρος τιμής στο μεγάλο αυτό ιεραπόστολο της Αγάπης, ένα ταπεινό μνημόσυνο στους τρεις τελευταίους μοναχούς της μονής, αδελφούς Βαρνάβα, Χαρίτωνα και Χρύσανθο, σπουδαίους αγιογράφους και μουσικούς από την Τρεμετουσιά, που αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή για την πίστη του Χριστού της Αγάπης.
Τους γνώριζα πολύ καλά. Όταν ήμουν μικρός – θυμάμαι – πηγαίναμε στο γειτονικό μοναστήρι να προσκυνήσουμε τον Άγιο και να επισκεφτούμε τους φιλόξενους και καλοσυνάτους μοναχούς. Με την κατοχή έφυγαν πικραμένοι γιατί διώχτηκαν βάναυσα από το μοναστήρι τους. Και μια ζωντανή υπενθύμιση ότι δεν θα ξεχάσουμε τις ρίζες του τόπου μας και ότι σύντομα θα
λειτουργεί ως τόπος χριστιανικής λατρείας, νόμιμα και μόνιμα, ο Απόστολος Βαρνάβας, όπως και όλες οι σκλαβωμένες εκκλησίες και τα μοναστήρια της πατρίδας μας.
Την τελευταία φορά που τους επισκέφθηκα – πριν την εισβολή – μου χάρισαν μια δική τους εικόνα των Τριών Ιεραρχών – «μια και ασχολείστε με τα Ελληνικά Γράμματα για να μας θυμάστε εκεί στην Αγγλία» μου είπαν κατασυγκινημένοι. Ναι, θα τους θυμάμαι και θα μιλώ γι αυτούς ενόσω ζω!
Είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το ιστορικό αυτό μοναστήρι κατά την πρόσφατη επίσκεψή μας στην Κύπρο. Εισηγούμαστε όπως γίνει εκστρατεία όπως οι ιστορικοί χώροι – Αλάσια, Σαλαμίνα, Απόστολος Βαρνάβας να γίνουν σεβαστοί χώροι και να επιστραφούν στους νόμιμους κατοίκους της Κύπρου. Αποτελεί χρέος προς τον πολιτισμό και την ιστορία!
Τα γειτονικά χωριά – Έγκωμη, Άγιος Σέργιος, Λιμνιά και Στύλλοι – καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλία δράσης για την επαναφορά της δικαιοσύνης στους ιστορικούς τόπους μας.
Να τι λέει το Απολυτίκιο του Αποστόλου Βαρνάβα με τον μεγαλύτερο πλούτο της Ελληνικής γλώσσας:
Το μέγα κλέος της Κύπρου, της Οικουμένης τον κήρυκα,
των Αντιοχέων τον πρώτον, της χριστωνύμου κλήσεως αρχιτέκτονα,
της Ρώμης τον κλεινόν εισηγητήν, και θείον των εθνών σαγηνευτήν,
το της χάριτος δοχείον, του Παρακλήτου Πνεύματος τον επώνυμον,
Απόστολον τον μέγαν, τον του θείου Παύλου συνέκδημον,
των εβδομήκοντα πρώτον, των δώδεκα ισοστάσιον
πάντες συνελθόντες σεπτώς οι πιστοί, τον Βαρνάβαν άσμασι στέψωμεν,
πρεσβεύει γαρ Κυρίω, ελεηθήναι τάς ψυχάς ημών.
Ποιος είναι, λοιπόν, ο Απόστολος Βαρνάβας
Ο Απόστολος Βαρνάβας γεννήθηκε στη Σαλαμίνα της Κύπρου τον 1ο μ.Χ. αιώνα. `Ήταν Εβραϊκής καταγωγής και το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσής ή Ιωσήφ. Μετονομάστηκε σε Βαρνάβα, που πάει να πει “Γιος της χαράς και της παρηγορίας”. Γιατι αγαπούσε πολύ τους φτωχους. Πούλησε την περιουσια του δίνοντας φαγητό στους πεινασμένους. Ακολούθησε τον Χριστό
και έγινε ένας από τους μαθητές του. Ο Βαρνάβας θεωρείται ίσος των 12 και
πρώτος μεταξύ των 70 Αποστόλων.
Μετά το διωγμό του Στέφανου του Πρωτομάρτυρα, ο Βαρνάβας στάλθηκε από τους Αποστόλους στην Αντιόχεια της Συρίας για να κηρύξει το λόγο του Θεού.
Εκεί άρχισε και το αποστολικό του έργο. Στη συνέχεια, ταξιδεύει μαζί με τον Απόστολο Παύλο και τον ανιψιό του Μάρκο στη Μικρά Ασία και την Κύπρο όπου και κηρύσσουν το Ευαγγέλιο. Παίρνει μέρος στην αποστολική σύνοδο.
Στη συνέχεια, επιστρέφει στην Κύπρο με τον Ευαγγελιστή Μάρκο.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Βαρνάβας βασανίστηκε και λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου από τους Εβραίους στη Σαλαμίνα. Οι μαθητές του και ο Μάρκος τον έθαψαν κρυφά σε ένα ρωμαϊκό τάφο και έφυγαν από το νησί κυνηγημένοι. Μαζί με το λείψανο του Αποστόλου Βαρνάβα έθαψαν και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, ενός από τους τέσσερις Ευαγγελιστές.
Ο Απόστολος Βαρνάβας θεωρείται ο ιδρυτής και θεμελιωτής της Εκκλησίας της Κύπρου. Σ΄ αυτόν επίσης χρωστά η Εκκλησία της Κύπρου το αυτοκέφαλο της. Όταν το 488 μ.Χ., το Πατριαρχείο Αντιοχείας προσπαθούσε να υποτάξει την Εκκλησία της Κύπρου, ο Απόστολος Βαρνάβας, εμφανίστηκε στο όνειρο του τότε Αρχιεπισκόπου Κύπρου Ανθέμιου και του υπέδειξε τον τόπο που ήταν θαμμένος. Ο Ανθέμιος αναζήτησε και βρήκε τον τάφο και το λείψανο του
Αποστόλου κάτω από μια χαρουπιά κοντά στη Σαλαμίνα. Πάνω στο στήθος του Βαρνάβα βρήκε το ιδιόγραφο Ιερό Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστή Ματθαίου.
Ο Ανθέμιος δεν έχασε καιρό. Πήρε το Ευαγγέλιο και πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί έγινε δεκτός από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ζήνωνα, από τον οποίο ζήτησε προστασία και επικύρωση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου. Ο Αυτοκράτορας έδωσε τότε εντολή για σύγκληση έκτακτης οικουμενικής συνόδου στην Κωνσταντινούπολη, το 488 μ.Χ., στην
οποία κλήθηκαν και επίτροποι του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Η Σύνοδος έθεσε οριστικά τέρμα στην αμφισβήτηση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου επικυρώνοντας την αποστολικότητα και το αυτοκέφαλο της Κυπριακής Εκκλησίας.
Ο Ανθέμιος, θέλοντας να δείξει την ευγνωμοσύνη του προς τον αυτοκράτορα, του χάρισε το ιδιόχειρα γραμμένο Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Με τη σειρά του, ο Ζήνωνας χάρισε στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και τους διαδόχους του, τα ακόλουθα αυτοκρατορικά προνόμια:
α) να φορεί κόκκινο μανδύα στις επίσημες τελετές, β) να κρατεί αυτοκρατορικό σκήπτρο αντί για τη συνηθισμένη ποιμαντορική ράβδο και γ) να υπογράφει με κόκκινο μελάνι. Κάτι που γίνεται μέχρι σήμερα.
Στο μέρος, όπου βρέθηκε το λείψανο του Αποστόλου Βαρνάβα, κοντά στη Σαλαμίνα, κτίστηκε μοναστήρι αφιερωμένο στον Απόστολο και ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου. Σήμερα το Μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα, όπως και το 37% της Κύπρου είναι σκλαβωμένα στους Τούρκους. Ζητάμε τη χάρη του Αποστόλου Βαρνάβα – που και αυτός προδόθηκε και λιθοβολήθηκε από τους ομόθρησκούς του – να φωτίσει τους αρχηγούς των δύο κοινοτήτων
και τον Κυπριακό λαό να παραμείνει σταθερά ενωμένος για την ελευθερία και την επανένωση της πατρίδας μας που θα είναι πατρίδα για όλους τους νόμιμους κατοίκους της, Ε/Κ, Τ/Κ, Αρμένιους, Μαρωνίτες και Λατίνους.
Και καταλήγω με τα αθάνατα λόγια του Οδυσσέα Ελύτη, μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη – λόγια παράκλησης στον τιμώμενο συμπατριώτη μας Απόστολο. αλλά και πνευματικής αντίστασης στον ξένο εισβολέα, ότι δεν ξεχνάμε και προσδοκούμε.
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη εσύ δοξαστική
Μη παρακαλώ σας, μη
Μη παρακαλώ σας, μη
Μη παρακαλώ σας, μη
Λησμονάτε τη χώρα μου
Αετόμορφα τα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
Και τα σπίτια πιο λευκά
Και τα σπίτια πιο λευκά
Και τα σπίτια πιο λευκά
Στου γλαυκού το γειτόνεμα
Τα πικρά μου χέρια με τον Κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
Με φοβέρες και μ’ αίματα
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη εσύ δοξαστική
Μη παρακαλώ σας μη
Μη παρακαλώ σας μη
Μη παρακαλώ σας μη
Λησμονάτε τη χώρα μου
Αναμένουμε με Πίστη και Αισιοδοξία!
ΖΑΝΝΕΤΟΣ ΤΟΦΑΛΛΗΣ
ztofallis@gmail.com
Λονδίνο. 11 Ιουνίου 2025
A commemorative piece written by Dr. Zannettos Tofallis on the Feast Day of Apostle Barnabas
Commemorative
Apostle Barnabas
Patron Saint and Founder of the Church of Cyprus
A small tribute by Professor
Zannettos Tofallis
(Cypriot Community of London)
The last three monks and brothers: Barnabas, Chariton, and Chrysanthos
Every year, on June 11, the Church of Cyprus celebrates the memory of its founder and patron saint, Apostle Barnabas. His monastery lies near Famagusta, between the villages of Engomi, Ayios Sergios, Limnia, and Stylloi—about half a mile from historic Salamis and prehistoric Alasia. For the past 51 years, this historic monastery has been under Turkish occupation and in recent years operates as an icon museum. Many, both locals and foreigners, visit it.
In recent years, the occupation authorities have “permitted” Cypriots to hold services at the monastery on the eve and day of the Saint. The Day of Apostle Barnabas has been established as Cyprus Day—a day of remembrance for our enslaved and betrayed homeland that calls on us to raise the sun of Freedom over the Cypriot skies.
This short note for my “neighbor,” Apostle Barnabas, should be considered a small tribute to this great missionary of Love—a humble memorial to the monastery’s last three monks: Brothers Barnabas, Chariton, and Chrysanthos, renowned iconographers and musicians from Tremetousia, who dedicated their entire lives to the faith in Christ of Love.
I knew them very well. As a child, I remember going to the nearby monastery to venerate the Saint and to visit the kind and hospitable monks. After the occupation, they left bitterly, having been violently expelled from their monastery. They serve as a living reminder that we will not forget the roots of our land and that Apostle Barnabas—like all the enslaved churches and monasteries of our homeland—will soon once again legally and permanently function as a place of Christian worship.
The last time I visited them—before the invasion—they gifted me an icon of the Three Hierarchs painted by their own hands: “Since you are involved in Greek Letters, so you will remember us there in England,” they told me, deeply moved. Yes, I will remember them and speak of them for as long as I live!
We had the opportunity to visit this historic monastery during our recent visit to Cyprus. We suggest launching a campaign so that historic sites—Alasia, Salamis, Apostle Barnabas—be respected and returned to the rightful residents of Cyprus. It is a duty toward culture and history!
The nearby villages—Engomi, Ayios Sergios, Limnia, and Stylloi—are called upon to take the initiative in restoring justice to our historic places.
This is what the Apolytikion (Dismissal Hymn) of Apostle Barnabas says, showcasing the richness of the Greek language: “The great glory of Cyprus, the preacher to the world,
the first of the Antiochenes, the architect of the Christian calling,
the illustrious herald of Rome and divine fisher of the nations,
the vessel of grace, the namesake of the Spirit of the Paraclete,
the great Apostle, companion of the divine Paul,
the first among the seventy, equal to the twelve—
Let all the faithful now gather reverently and crown Barnabas with hymns,
for he intercedes with the Lord for our souls to be granted mercy.”
Who, then, is Apostle Barnabas?
Apostle Barnabas was born in Salamis, Cyprus, in the 1st century AD. He was of Jewish origin, and his original name was Joseph or Joses. He was renamed Barnabas, which means “Son of Consolation” or “Son of Encouragement,” because he deeply loved the poor. He sold his property to feed the hungry. He followed Christ and became one of His disciples.
Barnabas is considered equal to the Twelve and the first among the Seventy Apostles. After the persecution and martyrdom of Saint Stephen the Protomartyr, Barnabas was sent by the Apostles to Antioch in Syria to preach the word of God. There, his apostolic mission began. He later traveled with Apostle Paul and his nephew Mark to Asia Minor and Cyprus, preaching the Gospel. He also participated in the Apostolic Council.
He eventually returned to Cyprus with the Evangelist Mark. According to tradition, Barnabas was tortured and stoned to death by the Jews in Salamis. His disciples and Mark secretly buried him in a Roman tomb and fled the island, pursued. Alongside his relics, they buried a handwritten copy of the Gospel of Matthew—one of the four Evangelists.
Apostle Barnabas is considered the founder and cornerstone of the Church of Cyprus. It is also thanks to him that the Church of Cyprus was granted autocephaly (independence). In 488 AD, when the Patriarchate of Antioch attempted to subjugate the Church of Cyprus, Apostle Barnabas appeared in a dream to then-Archbishop Anthemios and indicated the place where he was buried. Anthemios searched and found the tomb and relics of the Apostle under a carob tree near Salamis. On Barnabas’ chest, he found the handwritten Gospel of Matthew.
Anthemios lost no time. He took the Gospel and went to Constantinople. There, he was received by the Byzantine Emperor Zeno, from whom he sought protection and confirmation of the autocephaly of the Church of Cyprus. The Emperor ordered an extraordinary ecumenical synod in Constantinople in 488 AD, where representatives of the Patriarchate of Antioch were also summoned. The Synod definitively ended the dispute, affirming the apostolic origin and autocephaly of the Church of Cyprus.
In gratitude, Anthemios gifted the Emperor the handwritten Gospel of Matthew. In return, Emperor Zeno granted the Archbishop of Cyprus and his successors the following imperial privileges:
- to wear a red mantle during official ceremonies,
- to hold an imperial scepter instead of a pastoral staff,
- to sign in red ink—privileges held to this day by the Archbishops of Cyprus.
At the place where the relic of Apostle Barnabas was found, near Salamis, a monastery was built dedicated to the Apostle and founder of the Church of Cyprus. Today, the Monastery of Apostle Barnabas—like 37% of Cyprus—remains under Turkish occupation.
We ask for the grace of Apostle Barnabas—who was also betrayed and stoned by those who shared his faith—to enlighten the leaders of the two communities and the Cypriot people, so that they may remain steadfastly united in the pursuit of freedom and the reunification of our homeland, a homeland that will belong to all its rightful inhabitants: Greek Cypriots, Turkish Cypriots, Armenians, Maronites, and Latins.
I conclude with the immortal words of Odysseas Elytis, set to music by Mikis Theodorakis—words of supplication to our honored compatriot Apostle, but also of spiritual resistance to the foreign invader: that we do not forget, and we continue to hope.
O sun of justice, you of noble mind
And you, glorified myrtle tree
I beg of you, I beg of you, I beg of you:
Do not forget my country.
Its mountains rise like eagles
Vines growing in rows upon the volcanoes.
And the houses are whiter,
And the houses are whiter,
And the houses are whiter,
Where the deep blue resides.
My bitter hands, holding the thunderbolt,
I turn back through time.
I call upon my old friends,
I call upon my old friends,
I call upon my old friends,
With threats and with blood.
O sun of justice, you of noble mind
And you, glorified myrtle tree
I beg of you, I beg of you, I beg of you:
Do not forget my country.
Zannettos Tofallis
ztofallis@gmail.com
London, 11 June 2025
