Text follows in English
Текст следует на русском языке
Με αφορμή ένα άρθρο του SkalaTimes, (εδώ το άρθρο), οι φίλοι μας από το γνωστό βιβλιοπωλείο Academic and General στο κέντρο της Λάρνακας σχολίασαν στο Instagram του SkalaTimes:
“Συστήνω ανεπιφύλακτα το βιβλίο The Righteous Mind του Jonathan Haidt όσον αφορά την ψυχολογία πίσω από αυτό το θέμα.
Είναι ένα εξαιρετικό και καλά τεκμηριωμένο βιβλίο (περιέχει εκατοντάδες αναφορές) και μια εξαιρετική συζήτηση για το γιατί οι άνθρωποι χωρίζονται λόγω πολιτικής και πίστης, χωρίς να παίρνει θέση υπέρ κάποιας συγκεκριμένης πλευράς.
Η πολιτική είναι σε μεγάλο βαθμό διχαστική και όλοι όσοι συμμετέχουν φαίνεται να είναι θυμωμένοι και επιθετικοί, ενώ αυτό το βιβλίο φωτίζει γιατί οι άνθρωποι και από τις δύο πλευρές του επιχειρήματος μπορεί να είναι καλοί και να θέλουν τα ίδια πράγματα, αλλά να τα προσεγγίζουν με αντιφατικούς τρόπους. Νομίζω ότι θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική ανάγνωση για όποιον θέλει να ασχοληθεί με την πολιτική ή απλώς ενδιαφέρουσα ανάγνωση για όποιον πιστεύει ότι η άποψή του είναι αψεγάδιαστη και σωστή.”
Καταρχάς, τους ευχαριστούμε θερμά για το σχόλιό τους, καθώς από τη μία μας προσέφεραν τροφή για σκέψη και από την άλλη μας πρότειναν ένα βιβλίο που σίγουρα αξίζει να διαβαστεί – και στο SkalaTimes η αγάπη για τα βιβλία είναι μεγάλη.
Με αφορμή το σχόλιο, ψάξαμε και παρουσιάζουμε το βιβλίο, ενώ δεσμευόμαστε πως σύντομα θα το έχουμε διαβάσει και θα μοιραστούμε μαζί σας τις εντυπώσεις μας.
«The Righteous Mind»: Γιατί διαφωνούν οι καλοί άνθρωποι για την πολιτική και τη θρησκεία
Σε έναν κόσμο όπου οι πολιτικές και θρησκευτικές διαφωνίες μοιάζουν όλο και πιο ακραίες και ασυμφιλίωτες, το βιβλίο The Righteous Mind του κοινωνικού ψυχολόγου Jonathan Haidt έρχεται να προσφέρει μια διαφορετική ματιά: μια επιστημονική, αλλά βαθιά ανθρώπινη ερμηνεία για το γιατί διαφωνούμε – και γιατί όλοι νομίζουμε πως έχουμε δίκιο.
Η κεντρική ιδέα
Ο Haidt, μέσα από έρευνες στην ηθική ψυχολογία, υποστηρίζει ότι οι ηθικές μας κρίσεις δεν προκύπτουν από λογική σκέψη, αλλά από ενστικτώδεις αντιδράσεις. Η λογική, λέει, έρχεται μετά – σαν «δικηγόρος» που προσπαθεί να υπερασπιστεί το ένστικτο, όχι σαν «δικαστής» που σταθμίζει αντικειμενικά τα επιχειρήματα.
Ο πυρήνας του βιβλίου συνοψίζεται σε τρεις φράσεις:
- Η διαίσθηση προηγείται της λογικής.
- Η ηθική είναι κάτι περισσότερο από δίκαιο και βλάβη.
- Ηθική ενώνει και χωρίζει ταυτόχρονα.
Η θεωρία των έξι ηθικών θεμελίων
Μία από τις πιο πρωτότυπες συνεισφορές του Haidt είναι η «θεωρία των ηθικών θεμελίων» (Moral Foundations Theory). Σύμφωνα με αυτήν, οι άνθρωποι αξιολογούν τις πράξεις με βάση έξι ηθικές διαστάσεις:
- Φροντίδα/Βλάβη
- Δικαιοσύνη/Απάτη
- Πίστη/Προδοσία
- Σεβασμός/Ανυπακοή
- Αγνότητα/Εξαχρείωση
- Ελευθερία/Καταπίεση (που προστέθηκε αργότερα)
Ο Haidt υποστηρίζει ότι οι φιλελεύθεροι βασίζονται κυρίως στα δύο πρώτα (φροντίδα και δικαιοσύνη), ενώ οι συντηρητικοί ενεργοποιούν όλα τα ηθικά θεμέλια, δίνοντας έμφαση στην πίστη, τον σεβασμό και την αγνότητα. Έτσι, οι πολιτικές διαφωνίες δεν είναι απλώς θέμα «σωστού και λάθους», αλλά συγκρούσεις διαφορετικών ηθικών προσεγγίσεων.
Ένα βιβλίο που γεφυρώνει
The Righteous Mind δεν είναι ένα βιβλίο που παίρνει θέση – είναι μια πρόσκληση για κατανόηση. Ο Haidt, αν και ξεκινά με φιλελεύθερες πεποιθήσεις, καταλήγει να αναγνωρίζει τη συμβολή όλων των πλευρών στην ανθρώπινη κοινωνία. Υποστηρίζει ότι μόνο αν κατανοήσουμε τη «λογική» των άλλων, μπορούμε να γεφυρώσουμε τις διαφορές μας.
Γιατί αξίζει να το διαβάσετε
Σε μια εποχή που κυριαρχεί η πόλωση, το The Righteous Mind είναι ένα σπουδαίο αντίδοτο. Συνδυάζει ψυχολογία, φιλοσοφία, ανθρωπολογία και πολιτική θεωρία, με γλώσσα προσιτή και σκέψη διεισδυτική. Δεν υπόσχεται εύκολες λύσεις – προσφέρει όμως το πιο σημαντικό: κατανόηση.
Politics, the SkalaTimes article, and a book recommendation from Academic & General
Following an article in SkalaTimes, (here) our friends from the well-known bookstore Academic and General in Larnaca commented on SkalaTimes’ Instagram:
“I highly recommend The Righteous Mind by Jonathan Haidt with regards to the psychology behind this. It is an excellent and well researched book (there are hundreds of references in it) and excellent discussion on why people are divided by politics and faith, without taking a stand for a particular side. Politics is largely divisive and everyone involve seems to be angry and aggressive, while this book sheds light on why people on both sides of the argument may be good and want the same things, but go about it in conflicting ways. I think it should be mandatory reading for everyone, wainting to be involved in politics, or just interesting reading for whoever thinks that their opinion is flawless and correct. ”
First of all, we warmly thank them for their comment, as on one hand they gave us food for thought, and on the other, they recommended a book definitely worth reading — and at SkalaTimes, the love for books is great.
Prompted by this comment, we researched and present the book here, and we promise that we will read it soon and share our impressions with you.
The Righteous Mind: Why Good People Disagree About Politics and Religion
In a world where political and religious disagreements seem increasingly extreme and irreconcilable, The Righteous Mind by social psychologist Jonathan Haidt offers a different perspective: a scientific yet deeply human explanation of why we disagree — and why we all think we are right.
The central idea
Haidt, through research in moral psychology, argues that our moral judgments do not arise from logical thinking but from instinctive reactions. Logic, he says, comes afterward — like a “lawyer” trying to defend the instinct, not like a “judge” weighing arguments objectively.
The core of the book can be summarized in three statements:
- Intuition comes before reasoning.
- Morality is more than just fairness and harm.
- Morality both unites and divides us.
The theory of six moral foundations
One of Haidt’s most original contributions is the “Moral Foundations Theory.” According to it, people evaluate actions based on six moral dimensions:
- Care/Harm
- Fairness/Cheating
- Loyalty/Betrayal
- Authority/Subversion
- Sanctity/Degradation
- Liberty/Oppression (added later)
Haidt argues that liberals primarily rely on the first two (care and fairness), while conservatives activate all moral foundations, emphasizing loyalty, authority, and sanctity. Thus, political disagreements are not simply a matter of “right and wrong,” but clashes between different moral perspectives.
A book that bridges divides
The Righteous Mind is not a book that takes sides — it is an invitation to understanding. Haidt, although starting from liberal beliefs, ends up recognizing the contributions of all sides in human society. He argues that only by understanding the “logic” of others can we bridge our differences.
Why you should read it
In an era dominated by polarization, The Righteous Mind is a great antidote. It combines psychology, philosophy, anthropology, and political theory in accessible language and penetrating thought. It doesn’t promise easy answers — but it offers the most important thing: understanding.
Политика, статья SkalaTimes и рекомендация книги от Academic & General
В ответ на статью SkalaTimes (https://www.skalatimes.com/2025/06/03/giati-o-kosmos-apaksiwnei-ta-kommata/ ) наши друзья из известного книжного магазина Academic and General в Ларнаке прокомментировали в Instagram SkalaTimes:
«Я безусловно рекомендую книгу The Righteous Mind Джонатана Хайда, которая касается психологии, стоящей за этой темой.
Это замечательная и хорошо документированная книга (с сотнями ссылок) и отличное обсуждение того, почему люди разделяются из-за политики и веры, при этом не принимая сторону какого-либо конкретного взгляда.
Политика во многом разделяет людей, и все участники, кажется, злятся и ведут себя агрессивно, в то время как эта книга объясняет, почему люди с обеих сторон спора могут быть хорошими и хотеть одних и тех же вещей, но подходить к ним по-разному.
Я считаю, что это должно быть обязательным чтением для всех, кто хочет заниматься политикой, или, по крайней мере, интересным чтением для тех, кто уверен, что его мнение безупречно и правильно.»
Прежде всего, мы сердечно благодарим их за комментарий, поскольку с одной стороны они дали нам пищу для размышлений, а с другой — порекомендовали книгу, которую определённо стоит прочесть — а в SkalaTimes мы очень любим книги.
Вдохновившись их комментарием, мы изучили и представляем эту книгу, а также обещаем, что скоро прочитаем её и поделимся с вами нашими впечатлениями.
The Righteous Mind: Почему хорошие люди не согласны в вопросах политики и религии
В мире, где политические и религиозные разногласия кажутся всё более крайними и непримиримыми, книга The Righteous Mind социального психолога Джонатана Хайда предлагает иной взгляд: научное, но глубоко человечное объяснение того, почему мы не соглашаемся — и почему каждый считает себя правым.
Основная идея
Хайдт, основываясь на исследованиях в области моральной психологии, утверждает, что наши моральные суждения возникают не из логического мышления, а из интуитивных реакций. Логика, по его словам, появляется позже — как «адвокат», который пытается оправдать интуицию, а не как «судья», объективно оценивающий аргументы.
Суть книги можно выразить тремя утверждениями:
- Интуиция предшествует рассуждению.
- Мораль — это не только справедливость и вред.
- Мораль объединяет и одновременно разделяет.
Теория шести моральных оснований
Одним из самых оригинальных вкладов Хайда является «теория моральных оснований» (Moral Foundations Theory). Согласно ей, люди оценивают поступки по шести моральным измерениям:
- Забота/Вред
- Справедливость/Обман
- Верность/Предательство
- Авторитет/Подрыв
- Чистота/Непотребство
- Свобода/Угнетение (добавлено позже)
Хайдт утверждает, что либералы в основном опираются на первые два (заботу и справедливость), тогда как консерваторы активируют все моральные основания, уделяя особое внимание верности, авторитету и чистоте. Таким образом, политические разногласия — это не просто вопрос «правильно или неправильно», а столкновение разных моральных подходов.
Книга, которая строит мосты
The Righteous Mind — это не книга с позицией, а приглашение к пониманию. Хайдт, начав с либеральных убеждений, приходит к признанию вклада всех сторон в человеческое общество. Он утверждает, что только поняв «логику» других, мы сможем преодолеть наши разногласия.
Почему стоит прочесть
В эпоху поляризации The Righteous Mind — важное средство противостояния. Она объединяет психологию, философию, антропологию и политическую теорию, используя доступный язык и глубокое мышление. Книга не обещает легких решений — но дарит самое важное: понимание.
