Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου θεσπίστηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο του 1993, κατόπιν σχετικής σύστασης της Γενικής Διάσκεψης της UNESCO. Έκτοτε, η 3η Μαΐου (επέτειος της Διακήρυξης του Βίντχουκ) τιμάται σε όλο τον κόσμο ως η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου.
Της Γιώτας Δημητρίου
Δημοσιογράφος (BA Journalism, Middlesex University)
Αρχισυντάκτρια SkalaTimes
Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου σήμερα 3 Μαίου και η Ελευθερία του Τύπου δεν υπάρχει -ούτε στην Κύπρο, ούτε στην Ελλάδα, όπως δεν υπάρχει και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου. Οι δημοσιογράφοι σήμερα φοβόμαστε, σε μεγάλο βαθμό, να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας· να γράψουμε για μαφιόζους, για σκάνδαλα, για πολλά που οφείλει να γνωρίζει ο κόσμος. Διότι το σύστημα της διαφθοράς απειλεί, έμμεσα μεν, επικίνδυνα δε.
Την ίδια ώρα, τα ψέματα, οι μισές αλήθειες και η προπαγάνδα του καθενός που το έχει δει “δημοσιογράφος” στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στα podcasts ή σε ιστοσελίδες, γιγαντώνουν επικίνδυνα.
Στην εποχή του ChatGPT, των wannabe δημοσιογράφων, των ξεδιάντροπων ψεμάτων και της ασύστολης προπαγάνδας, η προστασία του επαγγέλματος της δημοσιογραφίας και η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ είναι επιτακτική ανάγκη.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου 2025 των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), η Κύπρος κατατάσσεται στην 77η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες, σημειώνοντας πτώση 12 θέσεων σε σύγκριση με το 2024, όπου βρισκόταν στην 65η θέση!
Βέβαια, σε μια χώρα με τόσα προβλήματα, σιγά μην ασχοληθούμε με αυτό το ζήτημα, θα σκεφτεί κάποιος.
Κι όμως, είναι γνωστό σε όλους τι δύναμη κρύβουν τα ΜΜΕ, πόσες φορές έχουμε δει τη γνωστή ατάκα να κάνει τον γύρο των ΜΚΔ: «Σήμερα, μόνο οι τρελοί κάνουν πραξικοπήματα όταν υπάρχουν τα ΜΜΕ»*.
Σε μια κοινωνία όπου η κυβέρνηση θέλει, (συγγνώμη αν σας σοκάρω), να βάλει φίμωτρο (και) σε όσους απομείναμε να κάνουμε ανεξάρτητη δημοσιογραφία -και μάλιστα ανεξάρτητη δημοσιογραφία χωρίς καμία οικονομική ή πολιτική δύναμη, χωρίς έναν πολιτικό σύζυγο, χωρίς έναν πατέρα εφοπλιστή – σε μια κοινωνία όπου τα επικοινωνιακά τρικ κομμάτων και πολιτικών κάνουν πλύση εγκεφάλου σε μορφωμένους και αμόρφωτους, σε μια κοινωνία όπου όλα πηγαίνουν κατά διαόλου, η κατακρεούργηση της δημοσιογραφίας και η ΦΙΜΩΣΗ, απ’ όπου κι αν προέρχεται, είναι επικίνδυνη.
Ναι, είναι επικίνδυνη, κύριοι!
Όταν κάποιος κάνει podcast με πολιτικό και αντί να κάνει ερωτήσεις, κάνει δημόσιες σχέσεις και άσχημη προπαγάνδα – έμμεσα και άθλια – και το παρουσιάζει ως «συνέντευξη», όταν οι φωνές δημοσιογράφων που δεν συνάδουν με το σύστημα πολεμούνται με τον πιο άσχημο τρόπο, όταν εμείς που δεν φοβόμαστε κανέναν (μόνο τον Θεό) έχουμε καταντήσει να σκεφτόμαστε διπλά και τριπλά αν πρέπει να ξεσκεπάσουμε το τάδε σκάνδαλο, (και συχνά, επειδή φοβόμαστε, λέμε «ας το κάνει άλλος»), τότε η δημοσιογραφία πηγαίνει κατά διαόλου -σόρυ- εκεί που πάνε και τα περισσότερα πράγματα σε αυτόν τον τόπο.
Όταν έφευγα από το Frederick για να πάω στο Middlesex, άφηνα πίσω μου καθηγητές όπως ο Δρ Παναγιώτου, ο Δρ Θεοχαρίδης, ο Δρ Κωνσταντίνου, που μας είχαν κάνει να πιστέψουμε ότι αυτό το επάγγελμα είναι λειτούργημα και ότι είναι σημαντικό για την κοινωνία.
Από την πρακτική μου στην τοπική εφημερίδα του Cambridge, μέχρι τα χρόνια που εργάστηκα στα περιοδικά και στην εφημερίδα του ΔΙΑ, κι αργότερα σε άλλα κυπριακά ΜΜΕ και μετά σε εφημερίδα στο Λονδίνο, μέχρι τα τελευταία χρόνια στο τοπικό ΜΜΕ SkalaTimes, η δημοσιογραφία ποτέ δεν ήταν τόσο χαμηλά όσο σήμερα, που βάλλεται από παντού!
Αυτό το επάγγελμα σήμερα κινδυνεύει: από τυχάρπαστους, επιτήδιους, αλλά και από την ίδια την κυβέρνηση που θέλει να μας φιμώσει και ψάχνει τους τρόπους!
Θα βρεθεί ένα κόμμα, κάποιοι πολιτικοί για να προστατεύσουν το επάγγελμα της δημοσιογραφίας το οποίο πρέπει να αποτελεί έναν από τους πυλώνες της Δημοκρατίας;
Ή μήπως η αποδόμηση της δημοσιογραφίας και η φίμωση στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ τούς συμφέρει όλους;
Μια κοινωνία χωρίς ανεξάρτητους δημοσιογράφους, χωρίς Ελευθερία του Τύπου, δεν μπορεί να θεωρείται δημοκρατική και αυτό είναι κάτι που πρέπει να προβληματίσει όλους. Τουλάχιστον όλους όσους ακόμη πιστεύουν στη Δημοκρατία!
- *«Δεν ήταν πολύ καιρό πριν, αν ήθελες να καταλάβεις την πολιτική εξουσία σε μια χώρα, έπρεπε απλώς να ελέγξεις τον στρατό και την αστυνομία. Σήμερα, μόνο στις πιο καθυστερημένες χώρες οι φασίστες στρατηγοί, κατά την εκτέλεση ενός πραξικοπήματος, χρησιμοποιούν ακόμη τανκς. Αν μια χώρα έχει φτάσει σε υψηλό επίπεδο βιομηχανοποίησης, όλο το σκηνικό αλλάζει. Τη μέρα μετά την πτώση του Χρουστσόφ, οι συντάκτες της Πράβντα, της Ιζβέστια, οι επικεφαλής του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης αντικαταστάθηκαν· ο στρατός δεν κλήθηκε. Σήμερα μια χώρα ανήκει σε αυτόν που ελέγχει τα ΜΜΕ.»
-Ουμπέρτο Έκο, Il costume di casa (1973)
