Στο SkalaTimes, θεωρούμε καθήκον μας να θυμίζουμε αυτές τις επετείους. Όχι για να μένουμε στο παρελθόν, αλλά για να διασφαλίσουμε ότι η Ιστορία δεν θα ξαναγραφτεί με αίμα. Γιατί ο πόλεμος, είτε στη Σαϊγκόν, είτε στη Λευκωσία, είτε στη Γάζα, δεν είναι ποτέ η λύση.
SkalaTimes Team
Πενήντα χρόνια πέρασαν από την ημέρα που οι τελευταίοι Αμερικανοί εγκατέλειψαν την πρεσβεία τους στη Σαϊγκόν, στις 30 Απριλίου 1975, σηματοδοτώντας το οριστικό τέλος ενός από τους πιο αιματηρούς και αμφιλεγόμενους πολέμους του 20ού αιώνα: τον Πόλεμο του Βιετνάμ. Μισός αιώνας μετά, οι πληγές παραμένουν ακόμη ανοιχτές, οι ιστορικές αναλύσεις συνεχίζονται και οι παρακαταθήκες αυτού του πολέμου επηρεάζουν ακόμη τη διεθνή πολιτική και τη συλλογική συνείδηση.
Ο Πόλεμος του Βιετνάμ δεν ήταν μόνο μια σύγκρουση ανάμεσα στο Βόρειο και το Νότιο Βιετνάμ, ούτε μόνο μια ακόμη σελίδα της Ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης ΗΠΑ – Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ένας αγώνας για ανεξαρτησία, ένας εσωτερικός εμφύλιος, μια εξωτερική στρατιωτική επέμβαση, και τελικά, μια τραγωδία που άφησε πίσω της περισσότερους από τρία εκατομμύρια νεκρούς – ανάμεσά τους πάνω από 58.000 Αμερικανοί στρατιώτες – και εκατομμύρια τραυματίες και εκτοπισμένους.
Η 30ή Απριλίου 1975 έμεινε στην ιστορία ως η ημέρα της Πτώσης της Σαϊγκόν. Οι εικόνες από τα ελικόπτερα που απομακρύνουν απεγνωσμένους ανθρώπους από την οροφή της αμερικανικής πρεσβείας συμβολίζουν μέχρι σήμερα τη συντριβή μιας υπερδύναμης, αλλά και το ανθρώπινο κόστος του πολέμου. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που η παγκόσμια κοινή γνώμη, με τη βοήθεια των ΜΜΕ, μπόρεσε να δει σχεδόν σε «πραγματικό χρόνο» τη φρίκη ενός πολέμου, και ήταν επίσης η πρώτη φορά που η κοινωνική αντίσταση στις ΗΠΑ κατάφερε να επηρεάσει την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Οι συνέπειες του πολέμου ήταν πολλαπλές και βαθιές. Στο Βιετνάμ, η καταστροφή των υποδομών, η χρήση χημικών όπως ο διαβόητος «Πορτοκαλί Παράγοντας» και η εσωτερική ανασυγκρότηση υπό το κομμουνιστικό καθεστώς άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στη χώρα και τον λαό της. Στις ΗΠΑ, ο πόλεμος τραυμάτισε τη συλλογική συνείδηση, αμφισβήτησε τη στρατιωτική ισχύ και την ηθική ανωτερότητα της υπερδύναμης, και δημιούργησε μια γενιά βετεράνων με σοβαρά ψυχικά και σωματικά τραύματα.
Σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, το Βιετνάμ είναι μια χώρα που αναπτύσσεται οικονομικά και έχει ανοίξει σταδιακά στον δυτικό κόσμο, ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι δύο πρώην εχθροί έχουν πλέον διπλωματικές σχέσεις, εμπορικές ανταλλαγές και στρατηγική συνεργασία, κυρίως στον αντίποδα της αυξανόμενης επιρροής της Κίνας στην περιοχή. Το παρελθόν όμως παραμένει ζωντανό, ιδιαίτερα στις ψυχές των επιζώντων, των οικογενειών τους και όσων αναζητούν δικαιοσύνη ή εξηγήσεις για όσα συνέβησαν.
Για την Κύπρο, ο πόλεμος του Βιετνάμ έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Η ίδια χρονική περίοδος (1974-75) σφραγίστηκε από την τραγωδία της τουρκικής εισβολής και της διαίρεσης του νησιού, γεγονός που προκάλεσε επίσης βαθιά τραύματα, απώλειες και προσφυγιά. Η σύγκριση δεν είναι απόλυτη, αλλά ο παραλληλισμός είναι αναπόφευκτος: η μαρτυρία των λαών για τις συνέπειες του πολέμου, της κατοχής και της ξένης επέμβασης έχει κοινά νήματα πόνου και αντίστασης.
Η επέτειος των 50 ετών από τη λήξη του Πολέμου του Βιετνάμ μας καλεί όχι μόνο να θυμηθούμε, αλλά και να προβληματιστούμε. Πώς μπορούμε να αποφύγουμε στο μέλλον την επανάληψη τέτοιων τραγωδιών; Ποιος είναι ο ρόλος της ενημέρωσης, της παιδείας και της ιστορικής γνώσης στη διαμόρφωση συνειδητοποιημένων κοινωνιών που απορρίπτουν τη βία ως μέσο επιβολής;
Στο SkalaTimes, θεωρούμε καθήκον μας να θυμίζουμε αυτές τις επετείους. Όχι για να μένουμε στο παρελθόν, αλλά για να διασφαλίσουμε ότι η Ιστορία δεν θα ξαναγραφτεί με αίμα. Γιατί ο πόλεμος, είτε στη Σαϊγκόν, είτε στη Λευκωσία, είτε στη Γάζα, δεν είναι ποτέ η λύση.
