“Το τελευταίο αντίο”, που είναι και ο τίτλος σε ένα από τα βιβλία του Βασίλη Βασιλικού, είπαν χθες, γύρω στις 3 το απόγευμα, στον Μίκη Θεοδωράκη, δύο σπουδαίοι Έλληνες δημιουργοί, ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς και ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός.
Μαζί με χιλιάδες άλλους πολίτες που έσπευσαν στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης, οι δύο δημιουργοί βαθύτατα συγκινημένοι “αποχαιρέτησαν” τον άνθρωπο που έγραψε σπουδαία πολιτιστική ιστορία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στην οικουμένη όλη.
Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε γράψει τη μουσική για την ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά, η οποία ήταν βασισμένη στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Το 1970, για τη μουσική του στο “Ζ”, απονεμήθηκε στον Μίκη Θεοδωράκη το βραβείο BAFTA για πρωτότυπη μουσική, με τον μουσικοσυνθέτη εξόριστο τότε στη Ζάτουνα.
Ιστορικό της ταινίας και γυρίσματα
“Ο αδελφός του Κώστα Γαβρά είχε υπηρετήσει στον στρατόμαζί με τον συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό και ήταν φίλοι. Όταν διάβασε το Ζ του Βασιλικού για την υπόθεση Λαμπράκη, το πρότεινε αμέσως στον αδελφό του. Εκείνος το είδε θετικά, αλλά δεν βιάστηκε να το υλοποιήσει. Εντούτοις όταν έγινε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών τον Απρίλη του 1967, ο Γαβράς αποφάσισε αμέσως να κάνει την ταινία. Η ταινία είναι γαλλόφωνη, ενώ τα γυρίσματα έγιναν στην Αλγερία (η τότε σοσιαλιστική αλγερινή κυβέρνηση του FLN βοήθησε πρόθυμα με τα γυρίσματα) και πρωταγωνιστούν κυρίως Γάλλοι ηθοποιοί, με ορισμένες εξαιρέσεις (όπως η Ελληνίδα Ειρήνη Παππά).
Η ταινία είχε κάποιες μικροδιαφορές στην πλοκή τόσο σε σύγκριση με το βιβλίο όσο και με την πραγματικότητα, αλλά ορισμένες σκηνές είναι αυτούσια μεταφορά των γεγονότων, με κυριότερο παράδειγμα την εναρκτήρια σκηνή της ταινίας με τις ομιλίες του Υφυπουργού Γεωργίας και του Στρατηγού της Χωροφυλακής: η σκηνή αυτή αποτελεί σχεδόν αυτολεξεί μεταφορά της ομιλίας του Υφυπουργού Γεωργίας, Παναγιώτη Σταυρόπουλου, και του Γενικού Επιθεωρητή Χωροφυλακής Βορείου Ελλάδος, Κωνσταντίνου Μήτσου, που έγινε το μεσημέρι της 22ας Μαΐου 1963 στο τότε Υπουργείο Βορείου Ελλάδος (Διοικητήριο Θεσσαλονίκης), λίγες ώρες πριν από την δολοφονία Λαμπράκη”.
Βραβεύσεις του “Ζ”
Η ταινία πήγε στα ΟΣΚΑΡ για σκηνοθεσία, με υποψήφιο το Γαβρά.
Για διασκευασμένο σενάριο με υποψήφιους Χόρχε Σεμπρούν & Κώστα Γαβρά.
Και για μοντάζ με υποψηφιότητα Φρανσουάζ Μπονότ και κέρδισε .
Επίσης πήγε στις ΧΡΥΣΕΣ ΣΦΑΙΡΕΣ ως υποψήφια ξένη ταινία και ΚΕΡΔΙΣΕ
Επίσης στο Φεστιβάλ Καννών με υποψήφιο τον Ζαν-Λουί Τρεντινιάν για Βραβείο Ανδρικού Ρόλου και κέρδισε. Επίσης στα βραβεία BAFTA είχε 4 υποψηφιότηες και κέρδισε μία, αυτό για τη μουσική, το βραβείο πήγε φυσικά στον Μίκη Θεοδωράκη.
