Η αφασία…

Γράφει ο Χρίστος Πηλακούτας
Λογοθεραπευτής

Η Αφασία ορίζεται σαν η απώλεια της κατανόησης ή της παραγωγής της γλώσσας (προφορική ή γραπτή ή και των δύο) και οφείλεται σε μία επίκτητη ασθένεια του εγκεφάλου (Adams, Victor, & Ropper, 1998). Την αφασία την χαρακτηρίζουν η ανομία (πρόβλημα στην κατονομασία των αντικειμένων), η αλεξία ή οπτική προφορική αγνωσία (Ανικανότητα για ανάγνωση από έναν άνθρωπο που έχει πάει σχολείο), η αγραφία (απώλεια της ικανότητας για γραφή ), η δυσαρθρία (κινητική διαταραχή των μυών της άρθρωσης) και η περίφραση (Η χρήση ήχων ή περιγραφής ή και ορισμών της λέξεως όταν δε μπορούμε να τη βρούμε) (Adams, Victor, & Ropper, 1998).

Η ανομία είναι το κύριο σύμπτωμα της αφασίας και ουσιαστικά αποτελείται από μεγαλύτερα του φυσιολογικού προβλήματα εύρεσης λέξεων. Το εύρος αυτών των προβλημάτων ποικίλλει από ήπια δυσκολία στην παραγωγή των επιθυμητών λέξεων κατά το διάλογο έως την ολική ανικανότητα στην παραγωγή ουσιαστικών κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Η διάγνωση της αφασίας, επομένως, αρχίζει με την καταγραφή των σημαντικών προβλημάτων εύρεσης λέξεων και που είναι ανεξάρτητα από προβλήματα μνήμης, διαταραχές της σκέψης, ή σύγχυση.

Υπάρχουν 7 υποτύποι της αφασίας οι οποίοι διαχωρίζονται από την επίδοση του ασθενή στον ρέοντα λόγο, την ακουστική κατανόηση, την επανάληψη και το επίπεδο κατονομασίας του (Eastbrook, 2004).

Συνιστάται άμεση λογοθεραπευτική παρέμβαση όταν οι αιτίες της αφασίας είναι μη προοδευτικά επιδεινούμενες, π.χ. εγκεφαλικό ή κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Οι ασθενείς με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν γνωστικά προβλήματα επιπρόσθετα στην αφασία από τους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο αριστερού ημισφαιρίου. Όταν η αφασία προκαλείται από μία προοδευτικά επιδεινούμενη διαταραχή (όγκος ή άνοια), πρέπει να αναρωτηθούμε αν η λογοθεραπεία είναι κατάλληλη. Συχνά, σε αυτές τις περιπτώσεις δίνεται έμφαση στη συμβουλευτική προς τους ασθενείς και τους συγγενείς για να μεγιστοποιηθεί η επικοινωνία.

Ο παράγοντας που εμπλέκεται στις προσδοκίες για σημαντική πρακτική βελτίωση είναι η αυθόρμητη ανάνηψη. Θεωρείται σαν την περίοδο που δομικά τα μη έχοντας βλάβη μέρη του εγκεφάλου επανακτούν τις λειτουργίες τους μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο. Σαν γενικός κανόνας, ο μεγαλύτερος βαθμός αυτόματης ανάνηψης, συμβαίνει 6-8 εβδομάδες μετά το επεισόδιο αν και υπάρχουν και διαφορές από ασθενή σε ασθενή. Ο στόχος της Λογοθεραπείας είναι να βελτιώσει τις δεξιότητες του ασθενούς πέρα από τη βελτίωση που θα επιτύχει η αυθόρμητη ανάνηψη. Υπάρχει κλινική απόδειξη ότι τα αποτελέσματα της πρώιμης παρέμβασης (πριν τις 8 εβδομάδες) είναι σημαντικά (Albert, 1998). Ένα κατάλληλα διαμορφωμένο πλάνο λογοθεραπείας θα καταρτιστεί με βάση τα νευρολογικά, γνωστικά, μεταγνωστικά και τα γλωσσικά δεδομένα των ασθενών, και θα στοχεύει στην βέλτιστη αποκατάσταση της επικοινωνίας τους. Ακόμα, σκοπός της Λογοθεραπείας είναι και η βελτίωση της ΜΗ λεκτικής επικοινωνίας σε ασθενής με χαμηλές, έως καθόλου, γλωσσικές ικανότητες.